Τι είναι, τι κάνουν και πως μας βοηθούν

Tο φρενάρισμα σε ένα δίτροχο, είναι μια διαδικασία που απαιτεί προσεκτικό χειρισμό. Tα scooter και οι μοτοσυκλέτες, κινούνται έχοντας μια δυναμική ισορροπία ή οποία δεν θα πρέπει να διαταράσσεται κατά την πέδηση. Επίσης, η επιφάνεια επαφής των ελαστικών τους με το δρόμο, είναι πολύ πιο μικρή σε σχέση με αυτή ενός αυτοκινήτου, πράγμα που σημαίνει ότι ο αναβάτης θα πρέπει να εκμεταλλευτεί πολύ αποτελεσματικά αυτό το μικρότερο παρεχόμενο ποσοστό πρόσφυσης. Τέλος, το φρενάρισμα επιφέρει αλλαγές στην κατανομή βάρους ενός δίτροχου, φορτίζοντας τον μπροστινό τροχό.

Αν σε όλα τα ανωτέρω προσθέσει κανείς την κατά κανόνα κακή εικόνα που παρουσιάζουν οι δρόμοι στην χώρα μας, τότε εύκολα μπορεί να αντιληφθεί ότι μπορεί να υπάρξει... επιπλοκή κατά την διαδικασία της πέδησης.

Ποια είναι αυτή; Το “μπλοκάρισμα” των τροχών, δηλαδή το σταμάτημα της περιστροφής τους λόγω του ότι η ισχύς του φρένων που ασκείται σε αυτούς, ξεπερνά την πρόσφυση των ελαστικών τους, με αποτέλεσμα ο τροχός να “τσουλάει” ακινητοποιημένος.

Γιατί είμαστε “σε πόλεμο” με το μπλοκάρισμα των τροχών;

Αυτό είναι μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση, που μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε απώλεια ελέγχου του δίτροχου. Όταν οι τροχοί (ή ένας από τους τροχούς) μπλοκάρουν, αδυνατούμε να κατευθύνουμε το δίτροχο στην πορεία που θέλουμε, ενώ η διακοπή της περιστροφής, διακόπτει επίσης και τις γυροσκοπικές δυνάμεις, που αποτελούν το σημαντικότερο στοιχείο για την ισορροπία μιας μοτοσυκλέτας ή ενός scooter.

Ένας τρόπος για να αποφύγουμε αυτή την κατάσταση, είναι η προσοχή κατά την διαδικασία του φρεναρίσματος. Δεν αρκεί μόνο να πατάμε “μαλακά” και προοδευτικά τα φρένα μας, χρειάζεται επίσης να “διαβάζουμε” τις καταστάσεις που εκτυλίσσονται γύρω μας στον δρόμο και να προσαρμοζόμαστε σε αυτές. Για παράδειγμα, “γυαλισμένοι” ή βρεγμένοι δρόμοι έχουν πολύ χαμηλότερο συντελεστή πρόσφυσης, όποτε προσαρμόζουμε την ταχύτητα μας αναλόγως και κρατάμε μεγαλύτερες αποστάσεις από τα άλλα οχήματα.

Τι συμβαίνει όμως όταν χρειαστεί να φρενάρουμε υπό το καθεστώς πανικού, σε μια απρόβλεπτη κατάσταση; Αν για παράδειγμα, ένα άλλο όχημα παραβιάσει την προτεραιότητα ή αν εντοπίσουμε τελευταία στιγμή μια μεγάλη λακκούβα ή ένα εμπόδιο στο δρόμο; Δυστυχώς σε αυτές τις περιπτώσεις λειτουργούμε ενστικτωδώς, “αρπάζοντας” με όλη μας την δύναμη τα φρένα και αυτό είναι κάτι που με μαθηματική ακρίβεια προκαλεί μπλοκάρισμα των τροχών, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που περιγράφηκαν πιο πάνω.

Οι κατασκευαστές λοιπόν, έψαχναν τρόπους, ώστε με κάποια αυτοματοποιημένη διαδικασία, να αποφευχθεί το φαινόμενο αυτό. Κατέληξαν σε δύο, οι οποίοι είναι ευρέως διαδεδομένοι πλέον δίτροχα παραγωγής: το ABS και το CBS. Ας δούμε τι είναι το κάθε σύστημα ξεχωριστά και τι προσφέρει.

 CBS

Προέρχεται από τα αρχικά του Combined Braking System (Συνδυασμένο Σύστημα Πέδησης) και είναι ουσιαστικά η σύζευξη των δύο ξεχωριστών κυκλωμάτων που ελέγχουν το μπροστινό και το πίσω φρένο, έτσι ώστε λειτουργούν μαζί, δηλαδή συνδυαστικά.

Πολύ απλά, πατώντας ένα από τα δυο φρένα, ενεργοποιείται και αυτό στο οποίο δεν ασκούμε πίεση, σε μια ποσόστωση που ποικίλει. Για παράδειγμα, μπορεί να πατάμε το πίσω φρένο και αυτόματα να ενεργοποιείται και το μπροστινό ή το αντίστροφο.

Μερικοί κατασκευαστές εφαρμόζουν αυτή την λειτουργία μονόδρομα, δηλαδή μόνο κατά την πίεση του ποδόφρενου, άλλοι μόνο κατά την πίεση της μανέτας του μπροστινού φρένου και τέλος, υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να συμβαίνουν και τα δυο. Σε κάθε περίπτωση, σκοπός του CBS, είναι να μοιράζεται το φορτίο της πέδησης και στους δύο τροχούς και να αποτρέπεται η απότομη μεταφορά βάρους που προκαλείται από την χρήση ενός μόνο φρένου.

Το CBS δεν εξαλείφει πλήρως το μπλοκάρισμα, το οποίο και πάλι μπορεί να συμβεί αν επιμείνει κανείς πολύ στα φρένα αλλά αποτρέπει την γρήγορη εκδήλωση του, ενώ προσφέρει πιο αποτελεσματική πέδηση, ακόμα και σε αναβάτες που δεν έχουν μεγάλη εμπειρία, μικραίνοντας τις αποστάσεις φρεναρίσματος και διατηρώντας την δυναμική ισορροπία ενός δίτροχου.

 ABS

Το ABS, εκ των αρχικών “Αnti-lock Bracking System” (Σύστημα Πέδησης Αντι- μπλοκαρίσματος Τροχών), είναι αυτό που ουσιαστικά χτυπά στην “ρίζα” του το πρόβλημα, αποτρέποντας το μπλοκάρισμα των τροχών. Η βασική αρχή λειτουργίας του, είναι η εξής: Αισθητήρες “διαβάζουν” σε πραγματικό χρόνο την περιστροφή των τροχών και στέλνουν τις πληροφορίες τους σε μια κεντρική επεξεργαστική μονάδα.

Μόλις διαπιστωθεί ότι υπάρχει διαφορά στην ταχύτητα περιστροφής των τροχών, δηλαδή ο μπροστά ή ο πίσω τείνει να ακινητοποιηθεί, διαβιβάζεται εντολή σε ηλεκτρομαγνητικά ελεγχόμενες βαλβίδες εκτόνωσης, που μειώνουν την πίεση στο κύκλωμα των φρένων, που αντιστοιχεί σε αυτό τον τροχό .

Η διαδικασία αυτή πλέον στις μέρες μας, όπου οι μονάδες έχουν εξελιχθεί πολύ, είναι ταχύτατη, και μπορεί να επαναλαμβάνεται με ταχύτητα εκατοστών του δευτερόλεπτου. Στην πραγματικότητα, το ABS, έχει την ικανότητα να αυξομειώνει αλλά και να κρατά σταθερή την ισχύ που ασκείται στα φρένα, πάντα στο βέλτιστο βαθμό που ορίζεται από την πρόσφυση του δρόμου.

Όταν δηλαδή ενεργοποιείται το ABS, δεν σημαίνει ότι “ελευθερώνει” τα φρένα αν οι τροχοί μπλοκάρουν αλλά το ότι προσαρμόζει την ισχύ του φρεναρίσματος έτσι ώστε οι τροχοί να συνεχίσουν να περιστρέφονται με επιβραδυνόμενη πρόοδο, χωρίς απώλεια της πρόσφυσης τους.

Είναι απαραίτητα;

Ναι! Άλλωστε αυτό ορίζεται και από τις προδιαγραφές της EE, που επιτάσσουν την ύπαρξη ABS σε κάθε δίτροχο άνω των 125 κ.εκ., ενώ για τα μοντέλα μικρότερου κυβισμού, είναι απαραίτητη η εφαρμογή CBS συστήματος. Σε κάθε περίπτωση, χωρίς να χρειάζεται ο νομοθέτης για μας νουθετήσει, είναι αποδεδειγμένο με στατιστικά στοιχεία και με δεκάδες πορίσματα ερευνών, ότι ABS και CBS, προστατεύουν αποτελεσματικά τον αναβάτη, αποτρέποντας ένα μεγάλο ποσοστό ατυχημάτων.

Ένα σημείο που θα πρέπει να προσέξουν ωστόσο ιδιαίτερα οι νέοι αναβάτες, είναι ότ  κανένα εκ των δύο αυτών συστημάτων, δεν προσφέρει υπερδυνάμεις, ούτε και σε κάνει καλύτερο οδηγό. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι μια μοτοσυκλέτα ή ένα scooter με ABS, θα σταματήσει “μαγικά” μέσα σε ένα μέτρο απόστασης, ούτε σημαίνει ότι μπορούμε να φρενάρουμε όπως και όπου λάχει χωρίς να φοβόμαστε τίποτα!

Απαιτείται η ίδια προσοχή, τα συστήματα αυτά χρησιμεύουν για να αποτρέψουν άσχημες εξελίξεις, δεν προστατεύουν σε καμία περίπτωση από απερισκεψίες και ανοησίες στον δρόμο.